"Zartonq" ensemble - "Es gisher, ashnan gisher" and "Lorik jan" (Armenian folk songs)

Շատախից ավանդված ժողովրդական «Էս գիշեր, աշնան գիշեր» և «Լորիկ ջան» պարերգերն են՝ «Զարթոնք» անսամբլի կատարմամբ: Նկարում Գևորգ Բաշինջաղյանի «Խաչատուր Աբովյանի տունը գիշերով» կտավն է (1884 թ.): Առաջին երգից բխում է խաղաղություն և փոխադարձ սիրո խնդություն։ Ջահել սիրահար տղան երգում է, որ ահա, իջել է աշնանային զով ու հանդարտ գիշերը և շաղն էլ, իջնելով գետնին, նախշել է այն։ Արևի շողերի հետ դաշտ ու պարտեզ լքել են Առնոս լեռան հավքերը և խաղաղ քուն մտել իրենց բներում։ Նրանց հետ էլ քնել է իր յարը, և սիրահար տղան, կարծես, անհամբեր սպասում է, թե երբ պետք է բացվի առավոտը, և բնության հետ զարթնի նաև իր յարը։ Այնուհետև ջահել սիրահարը դիմում է թռչուններին, թե՝ «Ի՞նչ եք քնել, իմ յարին մի էնպիսի կապա կարեք, որի դրսի կողմը արևից լինի, իսկ աստառը՝ լուսնից։ Այդպիսի զգեստին կվայելի, որ կոճակներն էլ աստղերից լինեն»։ Հետո ինքն իրեն ասում է, թե զանազան ապրանքներով հռչակված Հալեպ քաղաքում ինչ ասես կա, բայց այդ երկրային իրերից ու պարագաներից ոչ մեկը իր յարին չի սազի, որի միայն տեսքից իր սիրտն այրվում է, երբ նկատում է դարն ի վեր ջրի գնալիս։ Հետո, անրջային մտքերի մեջ ընկած, նա ինքն իրեն վստահեցնում է, որ ինչպես հրեղեն ձիուն պայտ պետք չէ, քանի որ նա օդում է թռչում և ոտքը գետնին չի դիպցնում, ինչպես գեղեցիկ աղջկան խալ պետք չէ՝ ընդգծելու իր դիմագծերի նրբությունն ու կանացիությունը, այնպես էլ սիրած աղջկան կողքին ունեցողին աշխարհի հարստությունը պետք չէ։ Այսպես, նա սիրո բերկրանքից ամբողջ գիշեր աչք չի փակում ու մտածում է իր յարի մասին, մեկ էլ նկատում է, որ արդեն լույսը բացվել է ու իր յարն էլ գնացել, կանգնել է աղբյուրի ակունքի մոտ, սպասում է, որ կուժը լցվի, առնի, ետ դառնա գյուղ։ Նրա գեղեցկությունն ավելի պայծառ է շողում, քան արեգակը։ Եվ ձայն է տալիս տղան, թե գալիս է՝ իր թևը կամուրջ անի սարերով ու դրա վրայով, այսինքն՝ գրկած, աղջկան ո՛չ թե նրա, այլ իրե՛նց տուն տանի։ Հաջորդում է «Լորիկ ջան» (Շատախի Լորկե) պարերգը: Գեղջկական այս գեղեցիկ երգի հերոսը պատմում է, որ ինքը, սայլին ձուկ բարձած, գալիս է Վանա լճից: Սա Շատախի երգերից է, իսկ այս գավառն, իր համանուն կենտրոն քաղաքով, գտնվում էր Վանա լճի հարավում: Ինչպես հայտնի է, Վանի աղի ջրերում միայն բազմանում է տառեխ տեսակի ձուկը: Ուրեմն մեր երգի հերոսը ձկնորսության էր գնացել Վան և այժմ տառեխ է բերել Շատախ՝ վաճառելու: Նա այս մասին պատմում է իր սիրեցյալին՝ նրան դիմելով «Լորիկ ջան»: Երիտասարդ ձկնորսի հաջորդ խոսքից հասկանում ենք, որ նա հոգնել է աշխատանքային օրվա չարչարանքից, չէ՞ որ ժամեր շարունակ նստել է արևի տակ, մինչև բավականաչափ ձուկ կբռնվեր, ապա երկար ճանապարհ է կտրել անցել՝ լճի ափերից հասնելով մինչև իր բնակավայր, և հիմա հանգստանալ կուզեր՝ գլուխը դրած իր սիրելու ճերմակ ծոցին և այդպիսով առնել իր կարոտը նրանից: Աղջիկն, ինչպես երևում է, լսում է տղայի խոսքը և դուրս է գալիս տնից, բարձրանում տանիք, որպեսզի մեր ձկնորսը գոնե հեռվից տեսնի իրեն և կարոտն առնի: Սակայն դա տղային չի հանգստացնում, հակառակը, աղջկա տեսքից նրան թվում է, թե իր մարմինը հալվում-թափվում է: Երգի վերջին հատվածում տղան կատակով երգում է, թե սերը բաժին է ընկել պառավներին, երևի մի հարևան տան դռանը նստած են եղել ծերունի ամուսիններ, որոնք պահպանած լինելով իրենց ջահել օրերի ջերմությո