Асалари ҳақида сиз билмаган 5 ТА ФАКТ!

Asalari, bolari — arilar oilasining bir turi. Ari vatani Jan. Osiyo hisoblanadi. Hozirgi davrda jan. kengliklardan Chekka Shimolgacha tarqalgan. Arilar, asosan, oila bo‘lib yashaydi. Bir oila bir ona (xalq tilida "podshosi" deb ham yuritiladi), bir necha ming ishchi va bir necha yuz erkak Aridan iborat. Ona Ari tanasi uz. 20 – 25 mm, vazni 200 – 250 mg , bahordan kuzga kadar tuxum qo‘yish va oilani boshqarish vazifasini bajaradi. Qanoti tanasining yarmini qoplaydi, nektar, gul changini yig‘uvchi apparatining yukligi bilan farq qiladi. Ona Arining jinsiy a’zolari rivojlangan. 5 yilgacha yashaydi (tajribali asala-richilar ona Arini har ikki yilda yangilab turadilar). Bir sutkada 2 — 2,5 ming-tagacha tuxum qo‘yadi. Otalangan tuxum-lardan 21 kunda ishchi A., otalanmagan tuxumlardan 24 kunda erkak A. chiqadi. Agar lichinkalarni ishchi Arilar asalari suti bilan oziqlantirib tursa 16 kunda ona Ari chiqadi. Tuxumdan chiqqan ona Ari 7 — 8 kunda jinsiy balog‘atta yetadi. Er-kak Ari tanasi uz. 15 – 17 mm, vazni 200 mg , qorin qismi to‘mtoq bo‘lib, oldingi qanotlari uzun, gul changi va nektar yi-guvchi apparati, nayzasi yo‘q, ko‘kragi keng , hartumi qisqa. Bir oilada 80 — 100 tagacha erkak A. bo‘ladi. Asosiy va-zifasi ona Arini urug‘lantirish (asosan, havoda juftlashadi, urug‘lantirganidan keyin halok bo‘ladi). Ular uyada faqat yozda bo‘ladi, kuzda oilada urchish ish-lari to‘xtashi bilan ularni ishchi A.lar uyadan quvib chiqaradi. Ishchi Ari tana-si uz. 11 – 15 mm, vazni o‘rtacha 100 mg , jinsiy a’zolari rivojlanmagan, urgo-chi asalarilar bo‘lib, yozda 35 — 40 kun, qishda 3 oy yashaydi. Bir oilada yozda 60 — 80 ming , qishda 10—15 ming ishchi A. bo‘ladi, soatiga 60 km tezlikda ucha oladi, oiladan 2 – 3 km va undan ortiq masofaga uchib borib, nektar va gul chan-gini yig‘ish, nektarni asalga aylantirish, mum ishlash, lichinkalarni boqish, katak qurish, uyani qo‘riqlash kabi ishlarni bajaradi.